Donald Trump, ABD’de Doğanlara Vatandaşlık Vermeyi Sonlandırmayı Planlıyor

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, ülkede doğan herkese vatandaşlık verilmesini sonlandırmayı planladığını açıkladı.

20 Ocak Pazartesi günü, doğum yoluyla vatandaşlık kazanmayı tanımlayan bir başkanlık kararnamesi imzaladı ancak detaylar henüz net değil.

Doğum yoluyla vatandaşlık, ABD Anayasası’na 1868’de eklenen 14. değişiklik ile yürürlüğe girmişti.

Bu değişiklikten beri ABD’de doğan her birey otomatik olarak ABD vatandaşı oldu.

Anayasa’daki 14. değişikliğin ilk cümlesi şöyle diyor: “ABD’de doğmuş veya ABD uyruğuna geçmiş ve ABD yetkisine tabi olan herkes, ABD’nin ve ikamet etmekte oldukları eyaletin vatandaşıdır.”

ABD’de göçmen karşıtı kesimler, bu durumun düzensiz göçü teşvik ettiğini iddia ediyor. Hamile kadınların sadece bebeklerini ABD topraklarında dünyaya getirebilmek için ülkeye kaçak yollarla girdiğini savunuyorlar.

Nasıl Başladı?

1868’de ABD İç Savaşı’nın sona ermesinin ardından yürürlüğe giren 14. değişiklik, 1865’te köleliğin sona erdirilmesinden sonra eski kölelerin vatandaşlık durumunun belirlenmesi için anayasaya eklenmişti.

14. değişiklik öncesinde, Afrika kökenli bireylerin ABD vatandaşı olamayacağı yönünde kararlar veriliyordu.

Ancak bu değişiklik, bu tür kararları geçersiz kıldı ve ABD topraklarında doğan her bireyin ülkenin vatandaşı olma hakkını güvence altına aldı.

1898’de Çin kökenli Wong Kim Ark’ın ABD’ye açtığı dava, göçmen ailelerinin çocukları açısından bir emsal oluşturdu.

ABD Yüksek Mahkemesi’nde görülen davada Wong, Çinli bir çiftin çocuğu olarak ABD’de doğdu ancak ülkeye girememesi üzerine Anayasa’ya aykırı olduğunu savundu.

Minnesota Üniversitesi Göç Tarihi Araştırma Merkezi Direktörü Erika Lee, Wong Kim Ark davasının ABD’de dünyaya gelen her bireyin vatandaş sayılacağını doğruladığını belirtiyor.

O tarihten bu yana bu konuda benzer bir dava görülmedi.

Kararname Yeterli mi?

ABD’li hukukçuların çoğu, Trump’ın bir anayasa maddesini başkanlık kararnamesiyle yürürlükten kaldıramayacağını söylüyor.

Virginia Üniversitesi’nden Anayasa hukukçusu Saikrishna Prakash, “Çok sayıda insanı rahatsız edecek bir şey yapıyor. Ancak bu konu mahkemelerde sonuçlanacaktır.” diyor.

Prakash, ABD Başkanı’nın bu konuda tek başına karar alıp uygulamaya geçiremeyeceğini ifade ediyor.

Trump’ın federal yetkililerden vatandaşlık statüsünü daha dar bir çerçevede yorumlamalarını isteyebileceğini belirten Prakash, bu duruma da hukuki itirazların olabileceğini ve sürecin Yüksek Mahkeme’ye kadar gidebileceğini öngörüyor.

Anayasada değişiklik yapabilmek için önce hem Temsilciler Meclisi hem de Senato’dan üçte iki çoğunluğun, ardından da eyaletlerin dörtte üçünün desteğinin gerekli olduğunu belirtiyor.

Son 53 yılda bu şartların sadece bir kez sağlandığı biliniyor.

Kaç Kişiyi Etkiler?

Pew araştırma şirketine göre, 2016’da ABD’ye kaçak yollardan giren anneler, 250 bin bebek dünyaya getirdi. Bu, 2007’deki zirveden yüzde 36 azalış anlamına geliyor.

Migration Policy Institute’a göre belgesiz göçmenlerin çocukları olarak ABD’de doğan ve vatandaşlık alan 1,2 milyon kişinin, ileride çocukları olacağını hesaba katarak bu uygulamanın kaldırılmasıyla 2050 yılına kadar 4,7 milyon kişinin belgesiz göçmen olarak kalmasına neden olabileceği tahmin ediliyor.

Trump ise ABD’de doğan belgesiz göçmen çocuklarının ebeveynleriyle birlikte sınır dışı edilmesi gerektiğini savunuyor: “Aileleri ayırmak istemiyorum. Aileleri bir arada tutmanın tek yolu, onları hep birlikte geri göndermektir.”

Hangi Ülkelerde Doğum Yoluyla Vatandaşlık Var?

Kanada ve Meksika dahil olmak üzere 30’dan fazla ülkede, doğum yoluyla otomatik vatandaşlık veriliyor.

Bazı ülkeler, Birleşik Krallık ve Avustralya gibi, ebeveynlerden birinin vatandaş veya süresiz oturum sahibi olması halinde doğan çocuğa vatandaşlık veriyor.

Türkiye’de ise doğum yeri veya kan bağı yoluyla vatandaşlık kazanmak çeşitli durumlar için geçerli.

İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne göre, “Türkiye’de doğan ve ana ve babasının belirlenemediği veya vatansız olduğu durumlarda herhangi bir devletin vatandaşlığını alamayan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşlığına sahip olur. Türkiye’de doğan çocuk, Türkiye dışında dünyaya gelmişse bile Türkiye’de doğmuş sayılır.”

Bunun dışında, anne veya babadan birinin Türk vatandaşı olması durumunda da çocuk Türk vatandaşlığına hak kazanır.